23 Μαρτίου 2017: Διάλογοι Δημόσιας (εθνικής και ενωσιακής) Διοίκησης, με τον καθηγητή Νικηφόρο Διαμαντούρο, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Είναι «...εξαιρετικά σημαντικό για την έννοια της Κοινωνίας Πολιτών να υπάρχουν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και ιδιαίτερα σημαντικό, ή σημαντικότερο ακόμα για την ελληνική κοινωνία, εντός και εκτός Ελλάδας, να υπάρχουν τέτοιες εστίες, στις οποίες να μπορεί κανείς να επιχειρεί να δημιουργήσει διάλογο». Με αυτή την εισαγωγή, ο κ. Διαμαντούρος, πρώτος Συνήγορος του Πολίτη στην Ελλάδα και Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής από το 2003 έως το 2013, ξεκίνησε την ομιλία του προς τους Αργοναύτες, επικεντρώνοντας στην εθνική και ενωσιακή του εμπειρία. Τέσσερις είναι οι διαφορές μεταξύ Ελλάδας και ΕΕ που εντόπισε από τις αντίστοιχες θητείες του:
1. Σε εθνικό επίπεδο ο Συνήγορος ασχολείται, κατεξοχήν, με υποθέσεις που αφορούν στο Κράτος Πρόνοιας. Αντίθετα, τέτοιου είδους υποθέσεις δεν ανακύπτουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παρά μόνο από τη στιγμή και στο μέτρο που ευρωπαίοι πολίτες μετακινούνται σε άλλα Κράτη Μέλη από εκείνο της εθνικότητάς τους.
2. Στην Ελλάδα η παράδοση του Κράτους Δικαίου είναι μάλλον ισχνή, με συνέπεια ο νεοπαγής θεσμός να μην είναι σε θέση να λειτουργήσει με άνεση και ασφάλεια δικαίου. Αντίθετα, η ΕΕ είναι θεσμός που στηρίχθηκε πρωτίστως στη νομολογία του Δικαστηρίου και στην έννοια του Κράτους Δικαίου.
3. Ο θεσμός του Συνηγόρου του Πολίτη στην Ελλάδα αναπτύχθηκε στο μέτρο και χάρη στην πολιτική νομιμοποίησή του από τον τότε πρωθυπουργό κ. Σημίτη, που λειτούργησε ανασχετικά στις απόπειρες πολιτικών παρεμβάσεων. Εξαρτιόταν, συνεπώς, από τη στήριξη αυτή. Τέτοιο ζήτημα δεν τίθεται σε ενωσιακό επίπεδο, δεδομένου ότι ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής -πέραν του ασφαλούς νομικού πλασίου του Κράτους Δικαίου, στο οποίο καλείται να λειτουργήσει-, εκλέγεται από το ίδιο το ΕΚ, από το οποίο και αντλεί την πολιτική του νομιμοποίηση και ως προς το οποίο διαθέτει την ανεξαρτησία να έρχεται, ενδεχομένως, σε σύγκρουση.
4. Η εγκαθίδρυση του θεσμού στην Ελλάδα μετά την μεταπολίτευση διακατέχεται από το ελλειμματικό μίγμα δημοκρατίας και Κράτους Δικαίου, όπου η δημοκρατική πλειοψηφική λογική συγκρούεται με τα δικαιώματα μειοψηφίας του Κράτους Δικαίου, που καλείται από τη φύση του να προασπίσει ο Συνήγορος και, βασικά, υπερισχύει των δικαιωμάτων αυτών. Η δυσκολία αυτή δεν ανακύπτει στο επίπεδο της ΕΕ, αντιθέτως.
Συμπερασματικά, το έργο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, σε μια ΕΕ, όπου ειδικά μετά τη Συνθήκη του Μααστρίχτ ενισχύεται η έννοια του πολίτη, ως φορέα δικαιωμάτων σε αντιδιαστολή με την έννοια του διοικουμένου, ως φορέα υποχρεώσεων, και στην οποία εισάγεται επιπλέον η αρχή της διαφάνειας στα πλαίσια του Κράτους Δικαίου, μπορεί να είναι πολύ πιο αποτελεσματικό και να εξυφαίνει επιθυμητούς φιλικούς διακανονισμούς. Αντίθετα, στην Ελλαδα, η έλλειψη αξιοκρατικών θεσμών και κατ’επέκταση η τεχνογνωσία της Δημόσιας Διοίκησης δύσκολα επιτρέπει συμπερασματικό και συναινετικό διάλογο με τον Συνήγορο. Ακόμη και όταν αυτός είναι εφικτός, η συγκρουσιακή κουλτούρα και η λογική του μηδενικού αθροίσματος επικρατούν.
Ακολούθησε πλούσιος διάλογος και προτάσεις για την αντιμετώπιση του ελληνικού διοικητικού ελλείμματος. Μεταξύ άλλων προτάθηκε μια «Διοικητική Επανάσταση», που σημαίνει την αυτονόμηση της Δημόσιας Διοίκησης και την εφαρμογή από αυτήν της αρχής της νομιμότητας ερήμην των συνηθισμένων πολιτικών παρεμβάσεων και δη εκείνων από τα κόμματα, μέσω αντιπροσωπευτικών θεσμών «αυτοδιαχείρισης» για τον έλεγχο και την προστασία των δημόσιων υπαλλήλων. Για την περαιτέρω επεξεργασία των προτάσεων αυτών διατυπώθηκε η ευχή να συσταθεί μια άτυπη Επιτροπή υπό την προεδρία του κ. Διαμαντούρου, για να υποβάλει ολοκληρωμένη πρόταση για τη δημιουργία αντίστοιχης διοικητικής κουλτούρας, ως προϋπόθεσης sine qua non για την αναστροφή της διαρκούσας πλέον εδώ και 7 χρόνια Ελληνικής κρίσης.
1. Σε εθνικό επίπεδο ο Συνήγορος ασχολείται, κατεξοχήν, με υποθέσεις που αφορούν στο Κράτος Πρόνοιας. Αντίθετα, τέτοιου είδους υποθέσεις δεν ανακύπτουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παρά μόνο από τη στιγμή και στο μέτρο που ευρωπαίοι πολίτες μετακινούνται σε άλλα Κράτη Μέλη από εκείνο της εθνικότητάς τους.
2. Στην Ελλάδα η παράδοση του Κράτους Δικαίου είναι μάλλον ισχνή, με συνέπεια ο νεοπαγής θεσμός να μην είναι σε θέση να λειτουργήσει με άνεση και ασφάλεια δικαίου. Αντίθετα, η ΕΕ είναι θεσμός που στηρίχθηκε πρωτίστως στη νομολογία του Δικαστηρίου και στην έννοια του Κράτους Δικαίου.
3. Ο θεσμός του Συνηγόρου του Πολίτη στην Ελλάδα αναπτύχθηκε στο μέτρο και χάρη στην πολιτική νομιμοποίησή του από τον τότε πρωθυπουργό κ. Σημίτη, που λειτούργησε ανασχετικά στις απόπειρες πολιτικών παρεμβάσεων. Εξαρτιόταν, συνεπώς, από τη στήριξη αυτή. Τέτοιο ζήτημα δεν τίθεται σε ενωσιακό επίπεδο, δεδομένου ότι ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής -πέραν του ασφαλούς νομικού πλασίου του Κράτους Δικαίου, στο οποίο καλείται να λειτουργήσει-, εκλέγεται από το ίδιο το ΕΚ, από το οποίο και αντλεί την πολιτική του νομιμοποίηση και ως προς το οποίο διαθέτει την ανεξαρτησία να έρχεται, ενδεχομένως, σε σύγκρουση.
4. Η εγκαθίδρυση του θεσμού στην Ελλάδα μετά την μεταπολίτευση διακατέχεται από το ελλειμματικό μίγμα δημοκρατίας και Κράτους Δικαίου, όπου η δημοκρατική πλειοψηφική λογική συγκρούεται με τα δικαιώματα μειοψηφίας του Κράτους Δικαίου, που καλείται από τη φύση του να προασπίσει ο Συνήγορος και, βασικά, υπερισχύει των δικαιωμάτων αυτών. Η δυσκολία αυτή δεν ανακύπτει στο επίπεδο της ΕΕ, αντιθέτως.
Συμπερασματικά, το έργο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, σε μια ΕΕ, όπου ειδικά μετά τη Συνθήκη του Μααστρίχτ ενισχύεται η έννοια του πολίτη, ως φορέα δικαιωμάτων σε αντιδιαστολή με την έννοια του διοικουμένου, ως φορέα υποχρεώσεων, και στην οποία εισάγεται επιπλέον η αρχή της διαφάνειας στα πλαίσια του Κράτους Δικαίου, μπορεί να είναι πολύ πιο αποτελεσματικό και να εξυφαίνει επιθυμητούς φιλικούς διακανονισμούς. Αντίθετα, στην Ελλαδα, η έλλειψη αξιοκρατικών θεσμών και κατ’επέκταση η τεχνογνωσία της Δημόσιας Διοίκησης δύσκολα επιτρέπει συμπερασματικό και συναινετικό διάλογο με τον Συνήγορο. Ακόμη και όταν αυτός είναι εφικτός, η συγκρουσιακή κουλτούρα και η λογική του μηδενικού αθροίσματος επικρατούν.
Ακολούθησε πλούσιος διάλογος και προτάσεις για την αντιμετώπιση του ελληνικού διοικητικού ελλείμματος. Μεταξύ άλλων προτάθηκε μια «Διοικητική Επανάσταση», που σημαίνει την αυτονόμηση της Δημόσιας Διοίκησης και την εφαρμογή από αυτήν της αρχής της νομιμότητας ερήμην των συνηθισμένων πολιτικών παρεμβάσεων και δη εκείνων από τα κόμματα, μέσω αντιπροσωπευτικών θεσμών «αυτοδιαχείρισης» για τον έλεγχο και την προστασία των δημόσιων υπαλλήλων. Για την περαιτέρω επεξεργασία των προτάσεων αυτών διατυπώθηκε η ευχή να συσταθεί μια άτυπη Επιτροπή υπό την προεδρία του κ. Διαμαντούρου, για να υποβάλει ολοκληρωμένη πρόταση για τη δημιουργία αντίστοιχης διοικητικής κουλτούρας, ως προϋπόθεσης sine qua non για την αναστροφή της διαρκούσας πλέον εδώ και 7 χρόνια Ελληνικής κρίσης.
Part 1
Part 2